غـــــــــــــزل

غـــــــــــــزل

دازړه مې رانه وړی دی یوچا په سره غرمه کـې
ولاړه وه تـر ډ یره دخـپل کـور پـه در وازه کـې
.
همدا دمحبت نــښه یې بـس ده زمـا لپــــــاره
چې ایـښی یې تصویر و د دیوال وړه چـوله کې
.
ویل یې چــې هــــــنداره به ســاتمه له غـباره
سهـــار کې بلبل غږې غـــــږ یدله زمزمه کـې
.
دخـــدای ج لپاره دا وصیت مې واوره زما ځـانه
که دید دې په وند نه وي یو ځل راشه جنازه کې
.
د ځـان له انځور ونو ما حقمل جوړ یو تعو یذ دی
مــلا څه خو به نه کیــــــږي زما په عقیده کې
.

هدایت الله " حقمل "

پښتو متلونه (ي)

                        (ي)

يا به نه وي ،يا به نه سره زامن وي .

يا خپل کور ، يا خپل گور .

يا خپله ښه سه ، يا د ښو، خلکو پر پله سه

يا خپله ميړه سه ، يا د مړو لمني نسه .

يا د به دي زه کړم ، مړوي به دي خداى .

يار تر کوڅه تيرکه ، رنگ يې هير که .

يا مړ ، يا موړ .

يا نر هوسه ، يا نر يا

يتيم په ژړآ پوخ دى .

يتيم ته يو نس مستې هم پسرلى دى .

يخ د خداى په پار نه گرځي ، د خره په ځل گرځي .

يوازي خداى پر يوه حال دى .

يو بام ، دوې هواوي .

يو به مړ نسي ، بل به موړ نه سي .

يو سر ،دوه غوږه .

يوم مې خټه نه اخلي .

يو له لوږي مړ کيده ، ها بل يې تر سر لاندي ډوډۍ لټوله .

يو وايي اره ، بل وايي تېشه .

يو وايي مخ يې راکه ، بل وايي شا يې راکه

يوه خبره حقيقت ، سل کاله عبادت .

يوه مې راوسته پر اوښ بله پر اس لويه خدايه لازما خوارکۍ سر د شينونسو خلاص ..

يوه ورځ د بلي خور ده .

يوه ورځ ديد ، بله ورځ شناخت .

يوه ويل پيل څو منه غوښه کوي ؟ ها بل ويل پر در مو ندي حلال سوى .

يوه ويل ((تر لاس به دي ونيسم او پر دا ټوله دنيا به دي را و گرځوم ))، ها بل ويل(( ته به راسره يې )) .

يوه ويل توتکۍ بې ازاره ده ، بل ويل د چمن د چينجانو پوښتنه وکړه .

يوه ويل د ژمي ميلمه زور غواړي ، ها بل ويل په دوبي کې خورا اسانه دى چې ته يې د ژمي خبري کوې .

يوه ويل کور مې تر تا جار ، ها بل واښکى ورته و غوړاوه .

يوه ويل لپړى ، ها بل ويل ، اويا دي خړيه .

يو يې گټي ، سل يې څټي .

پښتو متلونه (هـ)

                             (هـ)

هاى وروستى عقله ، چې لومړى واي .

هر چاته خپل وطن کشمير دى .

هر څه د خداى له جانبه دي ، مگر د غوا شيدې په وښو دي .

هر سړى پوهېږي چې غوا توره او شيدې يې سپيني دي.

هر سړى په خپل کار ښه پوهېږي .

هر سړى په خپل کار نه پوهېږي ، مگر اختيار يې لري .

هره لوړه ژوره او هره ژوره لوړه لري .

هغه درک ، هغه خرک .

هغه ساعت او مصلحت .

هغي کوټې ته چې لمر نه داخلېږي ، مرض دا خلېږي .

هله ژر يې را ملا که ، چې کډي مو بارېږي

هم بوره ، هم بدنامه

هم خوند کوي ، هم خوږېږي .

هم دا کوي ، هم ها کوي .

هم فقر کوې ، هم دي خر لغتي غورځوي .

هم يې پکښي خوري ، هم يې پکښې کوي .

هندو زوړ سو ، مسلمان نه سو .

هنگر او خپله بنۍ ښه سره پوهېږي .

هوښيار ته نيمه بس ده ، شوده يې پوره غواړي .

هوښيار نه ختا وزي ، چې ختا وزې غاښونه يې غبرگ وزي .

هوښياره مرغۍ په غبرگو پښو بندېږي .

هيڅوک نه وايي چې زما د شلومبو خوند بد دى .

پښتو متلونه (و)

                           (و)

واده د الله داد پکښي غورځي مولاداد .

واده د نه ستني کرياب دى .

وايي هم خر سه ، هم خربند .

و بزې ته يې ويل (( مه ژاړه )) هغې ويل که زه و نه ژاړم ، زما گوډه پښه به ژاړي

وخت لکه سره زر دى .

ورور يې گوره ، خور يې غواړه .

وروستۍ ورځ نا مرده ده .

وزۍ وايي : يوه پښه مې را ما ته کئ خو په کور کې دي ايله يم

وږي ته يې ويل دوه او دوه څو کېږي ؟ هغه ويل (( څلور ډوډۍ ))

وطن پرې ايښى ښه دى ، نه ورور وژلى .

وطن په دوو سترگو هم خپل دى هم پردى .

ولي! ولي ! کڼکۍ به له تا څه غوښتاى ،چي لاستى يې نه واى ستا د کوني .

ومره پر يوڅه باندي .

وينه په وينه نه پريوله کېږي .

پښتو متلونه (ن)

                               (ن)

ناحقه خبره د څا ډبره ده .

ناحقه سر و دار ته نه ځي .

ناخبره د مرکې ليوه دى .

ناسته يمه ستا سره ، زړه مې په کندو کې دى ، واوا گوخانې .

ناوخته ميلمه پرځان تاوان دى .

ناوسه پر تړلي سخندر پهلوان دى .

نان ما به او دو شا .

ناوې چې په ځان ښآيسته نه وي ، د مور او پلار ښايست بې څه کې ؟

نکريزي چې د اختر تر ورځي تيري سي ، پر ديوال يې و ترپه .

نن پر ما ، سبا پر تاده .

نور ټوله يې پرېږده ، پرگوزاوڼ يې لرگي کښېږده .

نوره ټوله گډوډي ، پکت د سخط د ملا لاچي .

نوش! خر دباره سره .

نوم د نامه نه پري کېږي .

نوم زما ، گوتي پردۍ .

نوم يې لوړ ، کور يې ډگر .

نوم يې مه اخله ، راباندي وايې چوه .

نه تا څه راته کښېښوول ، نه ما څه پکښي پريښودل .

نه چا پوښته ، نه چا گاڼه ، دى د خودو گډيده .

نه څه مات ، نه څه توى .

نه دي د کلالۍ کړه ، نه د مالدارۍ .

نه دي کلاله کړه ، نه دي مالداره .

نه منه اوړه يې را يوه پتيره کړه .

نه مو وکړې بړبکۍ ، نه مو شکي کړې لکۍ .

نه هو او نه برهو مه سه .

نيکان يې په نيکي نه مړېږي ، بدان يې په بدي نه مړېږي .

نيم سوړسک ، د کوټې پاى .

نيمه دنيا نظر خوړلې ده .

پښتو متلونه (م)

                          (م)

ما په گوړه ختاباسې ، په ځآى نوري ننباسې .

ماته ژرنده ده گړبېږي ، يا لالا مې ډير گړېږي .

ماجت د گوزو ځاى نه دى .

ما حلال ، چکي نه حلال .

مار ته په لستوڼي کې ځاى مه ورکوه .

مار ته چې خداى په غضب سي له غاره يې و باسي

مار خوړلى د پړي بيرېږي .

مار وهه ، نه د غار تر بيخه .

مال تر سر جار ، سر تر ناموس .

مال چې له خاونده چپ سي حرام دى .

مال خپل ساته ، همسايه غل مه نيسه .

ما ويل چې : ورانه به يې کې ، ودانه به يې نه کې

مجبوره ته مه وايه چې غښتلى .

مخامخ سړى روي ته هم نه وايي چې روې .

مخ ته ځه ، شاته گوره .

مځکه هغه سوځي ، چې اور پر بل وي .

مر دار زړوکى ، اور نه اخلي .

مرغان دي هغه سره کښيني چې بڼي يې سره ورته وي .

مرگ په ماړه نس ښه دى .

مريى په دنيا نازېږي ، بادار په دواړو .

مريي غوندي يې گټه ، ساهو غوندي يې خوره .

مړ په همدې سو چې نفس يې و خوت .

مړ مې که ، مال مې مه غنده .

مړى چې خداى شرموي پر ولانگه گوز واچوي .

مسکنت هم پور دى ، هم پيغور .

مسلمان يې واهه هندو له وهمه غول وکړه .

مسئله ، زور ورسره .

مشر زه يم ، کونه د لالا لو ده .

مفت شراب قاضي هم خوړلي دي .

ملا ته به نه وايي چې راکه ، ورته وايې به چې واخله .

ملاحق ، زوى يې ناحق ، کاسه يې جبر .

ملا صايب خپل تاويزونه دي واخله ، پر هغه زاړه حال يې کړه .

ملک په تنگ ، اوبه په خړي ، ورک دي سي داد بدۍ څلي .

منصور چې رښتيا ويل سر يې په دار سو .

مور چې روې ( بلا ) هم سي د زوى زړه نه خوري .

مور ( کونډه ) د زوى په هيله د ميړه و لويده .

موړ د وږي په حال څه خبر دى .

موړ نس پاړسي وايي .

موږک په غار نه سو ننوتلى ، جارو يې هم په لکۍ پوري غوټه سو

موږ يې غله ، تادي خداى راجوړ کړي .

مه دومره خوږ سه چې څوک دي وخوري ، مه دومره تريخ سه چې څوک دي و غورځوي .

مه کوه په چا وبه سي په تا .

ميره مې نوه ليدلې ، تر مور مينه .

ميړه ته مه وايه چې ميړه گيه .

ميړه مړکه ، ميړانه يې مه ورکوه .

ميړه يو وار وتله چې من سي ، بيا يې مه تله چې کم سي .

ميړه يوه ورځ په غېږ کې نه ځائېږي، بله ورځ په مو ټه کې ځائېږي

مېږى تر ځان لوى بار وړي .

ميلمه په تلو ښه ايسي ، د کور خاوند په ست .

ميلمه په خوراک ِښه ايسي ، د کور خاوند ، په راوړلو .

ميلمه د خداى رحمت دى .

ميله ده ، ايله ده .

((ميم )) زورما، ټوله يې زما

پښتو متلونه (ل)

                          (ل)

لاس چې مات سي غاړي ته ځي .

لالا وړوله ما خوړله ،. يو ځاى سره خلاص سولو .

لڅ په خوب کرباس ويني .

لڅ د اوبو نه بيرېږي .

لړه يې ، دارو يې د خان له کوره دي .

لږ به خورم ، هو سا به گرځم .

لکه پاتۍ سږ موته مه غورځه .

لکه د خرې کورونگى تر مور دمخه ځغلي .

لکه د خلچ بزگر پوخ ولاړ دى .

لکه د ډيرو اوبو ژرنده پر سر يې اخيستى يم .

لکه سوړ مچ په هره کاسه کې مه لوېږه .

لکه ليوان د خپلي گلې ټپي ژوندى څيري .

لکه ليوان له بيري يو او بل ته مخامخ بيدېږي .

لمر په دوو گوتو نه پټېږي .

لمونځ تر قضا د مخه ، خيرات تر بلا د مخه .

لنډۍ د مار سره غزيدله ، پرمنځ دوه ځايه سوه .

لنگۍ چې شوه سي ، پر اوږو تکيه سي .

لو تور ديب هم تښتولى دى .

لوخي د قام بدي غوښته ، سر يې په دريا ب کې وچ سو .

لور پر لوټه مه تيره کوه .

لوري ! وايم تاته ، مږوري ! ته يې واوره .

لويي د خداى سره ښآيي ، نه د خوار بنده سره .

لوى يې پر کور کوي ، کوچنى يې پر سارا .

له اوښه يې پرې که ، په اوښ يې پوري که .

له پيښي ، تيښته نسته .

له ځانه د اڅکزو اسمان مه جوړوه .

له ځانه د مرداري موږى مه جوړوه .

له دې پراخي دنيا کټورى مه راته جوړوه .

له دې نه ژآړم چې مآر مې پر خيټه تير سو ، پر دې ژاړم چې داغه يې لار نسي .

له وروره گټه ، نه گټه .

له هسي بلا څخه چې نس ولري مه بيرېږه .

ليوني ته يې ويل دا درمند ونه سوځې ،هغه ويل ښه سو چې راپام دي کړ .

پښتو متلونه (گ)

                          (گ)

گاميښه د گل په بوى څه پوهېږي .

گټه په تاوان کېږي .

گټه په گټلې کېږي .

گرگه! بله چاره نه لري بې مرگه .

گل بې خاره نه وي .

گل خيره ، تا لره يې د خيره .

گل د هر چا خوښ وي . .

گوښه ، د خداى ښه .

گوله دي د خپلي خولې سره برابره اخله .

گومان نه کوم چې دا وړۍ به شړۍ سي

گيدړي ته الو نه رسيدل ، ويل يې الوتروش .

گيلگى پوست سوى ، په لکۍ مانده دى .

گيلگى چې غورځي د موږي په زور

پښتو متلونه (ک)

                           (ک)

کار اسانه دى ، دسلاپ يې زور غواړي .

کار په کولو تمامېږي

کار تمام نلري .

کار چا وکى ؟ چې تمام يې کړ .

کار خپل ، شاباسي د بل .

کار د اوسپني کونه غواړي .

کار د اوسپني موټي غواړي

کارگه د زرکي تگ کاوه، خپل تگ يې هيرسو .

کارگه وايي زما سپينکيه زويه ، ځېږگى وايي زما پستکيه زويه .

کار محکمه ، زړه بيغمه .

کاروان د سپي په غپا نه راگرځي

کاڼۍ به پوست نه سي ، زوړ دښمن به دوست نه سي .

کتاب گرځوي په څنگ ، نوم دي دملا ، کړه وړه دي د بلا .

کږه غاړه توره نه پريکوي

کښتۍ خپل پر نيت چلېږي

کله ادې لاندي ، کله بابا لاندي .

کلى په زور نه کېږي .

کلي په ليوني پوري خندل ، او ليوني په کلي پوري

کمچنۍ ته يې ويل يار دي راغى ، ويل د کومي کوڅې ؟

کوټ کوټ دلته لرې او هگۍ بل ځآى اچوې .

کوټى پر هر چا گران دى ، مگر خرې ايمان پر راوړى دى

کوچنى چې ونه ژاړي مور يې شيدې نه ورکوي .

کوچني کورونه به خداى لوى ، او لوى کورونه به خداى کوچني کړي .

کورت خو کورت دي ، مگر خوند يې اوبو وړى دى

کور مې تر تا جار ، څکه دي مه وه .

کوزه هره ورځ نه ماتېږي .

کوږ بار تر منزله نه رسېږي .

کوږ نه دى ، لوټه ده .

کونډه پرکور ، کونه يې پر سارا( سحرا) .

کونډي هم ژاړي ، مړوښې هم ژاړي.

کونه او څنگل نو څه اړه سره لري .

کونه څيري ، کرک مړ . .

که بل ته يوه گوته نيول کېږي ، ځان ته څلور گوتي نيول کېږي .

که پورته توکم بريتونه دي .، که کښته توکم ږيره ده .

که په مزدور ابآتيدلاى ، ده غلامان به ابات سوي واى .

که تا ويل چې زه يم ما ويل چې زه يم ، نه به ته يې نه به زه يم که تا ويل چې ته يې او ما ويل چې ته يې، هم به ته يې هم به زه يم .

که ته کافر يې ، زما ځيگر يې .

که ټوله دنياکوس ونسي ، د چرگ په نصيب کونه ده

که جگ ځم وايي کرکان الوزوې ، که چوخ ځم وايي د ډبرۍ څخه يې کاږي .

که دا پلا وديدم ، اينکى مې ښه زده دى .

که د گيدړ په جنگ ورځې ، تياري د زمري ورته نيسه .

که دي پسول کم ، که دي زغره ، ته سونا يې شونډوره .

که دي يوه پلا ختا ايستم تادي خداى خوارکي ، که دي دوهم وار ختا ايستم بيا دي تا خداى خوار کې او که دي دريم ځل ختا ايستم نو ما دي خداى خوار کې .

که سل لرې سل پوښته ، که يو لرې سل ځله يې پوښته .

که غم غواړې ، بزه وکه .

که کښته گورم پاڼ دى ، که پورته گورم پړانگ دى .

که کلى په نامه لري ، يو خوى تر نورو ښه لري .

که مرم ، خپل بار خو به لا وړم .

که مشر مشرتوب غواړي ، کشر هم د دنيا دود غواړي .

که و پوهېږي ، گټه په زاړه کې ده .

که وسوه خو وسوه ، که نه اوړه به په واغږو .

که ولي نه يم ، خالي هم نه يم .

که يو لرې يو پوښته ، که سل لرې سل پوښته .

که يې بانه(بهانه ) بولې بانه ده ، که نه ! په تيش کې مې مستې کړي دي